wystawy i wydarzenia:
Pierwsze łyżwy, jakie stworzył człowiek, odnaleziono na dnie jeziora w Szwajcarii i pochodzą sprzed 4-5 tysięcy lat. Ich wygląd znacznie odbiega od powszechnie przyjętego wzoru, ponieważ tworzono je z kości zwierząt. Prezentowane poniżej łyżwy pochodzą z okresu od XI do XIII wieku. Dział archeologiczny bydgoskiego muzeum może poszczycić się jednym z największych zbiorów kościanych łyżew w Polsce. Pojedyncze egzemplarze pozyskano podczas prac archeologicznych na grodziskach w regionie bydgoskim. Największą ilość łyżew, około 30 sztuk, odkryto podczas badań grodziska zlokalizowanego w centrum Bydgoszczy.
Pierwsze łyżwy powstały z kości zwierząt i w zależności od danego kraju oraz rodzaju hodowanej trzody używano do ich produkcji kości koni, łosi, reniferów i bydła. Najczęściej używano kości końskich, które były proste, grube i najtwardsze. Kości bydlęce wykorzystywano na o wiele mniejszą skalę. Tego typu znaleziska, w całej północnej części Europy, a także środkowej i wschodniej nie należą do rzadkości. Łyżwy były powszechnie używane przez naszych praprzodków na terenie całej Polski, najczęściej odkrywane są
w ośrodkach grodowych z okresu wczesnego średniowiecza. Najstarsze zostały odnalezione przez archeologów w Biskupinie i pochodziły z VI w. p.n.e.
Tworzenie łyżwy rozpoczynano od obróbki kości, polerowano i gładzono spód długiej powierzchni w ten sposób, aby wytworzyć gładką płozę, natomiast jeden z końców kości był formowany na kształt „dziobu – noska”. Na początku oraz końcu łyżwy nawiercano otwory, przez które przeciągano rzemień. W ten sposób mocowano je do stopy. Otworki natomiast ułatwiały przenoszenie łyżew. Prawdopodobnie właśnie dzięki temu rzadziej się gubiły i mogły być użytkowane przez dłuższy czas. Świadczą o tym niektóre odkryte okazy, gdzie płoza została starta aż do jamy szpiku kości. W poruszaniu się na kościanych łyżwach używano dodatkowo dwóch ostro zakończonych kijów, którymi odpychano się od lodu i zbitego śniegu. Wbrew pozorom kościane płozy nie służyły do celów rozrywkowych, były one przede wszystkim przedmiotem użytkowym ułatwiającym szybsze przemieszczanie w terenie i łatwiejsze pokonywanie długich dystansów
w czasie zimy. Dopiero wiele wieków później zmieniły one swoją rolę i cel użytkowania.
Pradawne łyżwy możemy zobaczyć na wystawie pt. „W grodzie Bydgosta. Tajemnice życia wczesnośredniowiecznych mieszkańców Bydgoszczy i okolic.”
Paulina Kwiatkowska
